Kiến ba khoang thường xuất hiện vào mùa hè, nhất là khi trời mưa. Môi trường ẩm ướt như đồng ruộng, đầm lầy, ao hồ, bờ sông… thích hợp để loài kiến này phát triển. Kiến ba khoang bị thu hút bởi ánh đèn nên cũng xuất hiện trong nhà. Vậy kiến ba khoang cắn có nguy hiểm không? Có ảnh hưởng tính mạng? Cách xử lý như thế nào? Bài viết sau của thạc sĩ bác sĩ Vũ Thị Thùy Trang, chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM sẽ giải đáp chi tiết về các tình huống khi bị kiến ba khoang “cắn”.
Kiến ba khoang cắn có nguy hiểm không?
Kiến ba khoang cắn chủ yếu gây tổn thương da vùng đầu, mặt, cổ, tay, chân, hông lưng, không nguy hiểm đến tính mạng. Lượng độc tố của kiến ba khoang rất nhỏ nên chỉ làm da nổi bọng nước, ngứa rát, khi gãi vết thương sẽ vỡ, gây lở loét, dẫn tới viêm da hay sẹo xấu nếu không được điều trị.
Nhiều người nhầm tưởng kiến ba khoang gây vết thương bằng cách đốt hoặc cắn nhưng dịch pederin có trong khoang cơ thể của kiến ba khoang mới là nguyên nhân gây rộp, phỏng da, viêm da.
Người bệnh tiếp xúc trực tiếp với dịch kiến ba khoang thường có triệu chứng tổn thương da khác nhau, từ mức độ nhẹ đến nặng, tùy lượng dịch tác động hoặc xâm nhập qua da.
- Sau 12-24 giờ tiếp xúc với dịch kiến ba khoang, người bệnh thấy hơi ngứa rát, đỏ da dạng vệt, vùng lan rộng tương ứng với vùng tiếp xúc với dịch độc.
- Trong khoảng 12-24 giờ tiếp theo, vùng da đỏ xuất hiện thêm những mụn nước hoặc mụn mủ li ti.
Những ngày sau đó, mụn nước, mụn mủ có thể hợp thành bóng mủ to dần kèm đau, rát hoặc ngứa. Những vết đỏ da tại vùng cẳng tay, cẳng chân sẽ xuất hiện đối xứng qua nếp gấp do hiện tượng tiếp xúc dịch độc khi gấp tay hoặc chân. (1)
Biến chứng kiến ba khoang “cắn” có ảnh hưởng đến tính mạng không?
Không có bằng chứng nào cho thấy ịch pederin từ kiến ba khoang có thể gây tử vong ở người. Tuy nhiên trong số ít trường hợp, nhiễm trùng thứ phát hoặc biến chứng từ viêm da có thể đe dọa tính mạng, đặc biệt ở người suy giảm miễn dịch.
Dịch pederin của kiến ba khoang là loại độc tố được sản xuất bởi vi khuẩn pseudomonas trong dịch cơ thể và giải phóng ở kiến ba khoang cái. Pederin giải phóng enzym protease và làm mất kết nối giữa các tế bào, ức chế tổng hợp protein, tổng hợp DNA và quá trình nguyên phân.
Viêm da do kiến ba khoang dễ bị nhầm lẫn với tổn thương của bệnh Zona. Vết phồng thường xuất hiện 1 ngày sau khi dính độc tố và khỏi sau 1 tuần nếu được điều trị đúng cách. Nếu điều trị trễ, tổn thương da có thể gây thâm đỏ và mất nhiều thời gian để hết hoàn toàn. Nếu độc tố dính vào mắt sẽ gây viêm kết mạc và sưng nề phần mềm quanh mắt. (2)
Vết thương kiến ba khoang phải làm sao?
Vết thương do kiến ba khoang cần được rửa sạch bằng nước hoặc xà phòng dịu nhẹ để loại bỏ bớt độc tố pederin. Sau đó, người bệnh nên đến gặp bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da để được khám và điều trị kịp thời, tránh những biến chứng nguy hiểm.
Hướng dẫn cách xử lý vết thương chi tiết từng bước
Dính dịch của kiến ba khoang tiềm ẩn nhiều nguy cơ nhiễm trùng nếu không điều trị đúng cách. Một số cách xử lý vết thương kiến ba khoang như:
1. Xử lý kiến ba khoang cẩn thận
- Khi có kiến ba khoang trên da, người bệnh nên phủi kiến nhẹ nhàng ra khỏi da bằng cách dùng miếng giấy, mảnh vải, hạn chế tiếp xúc trực tiếp với kiến hay chất độc.
- Không nên dùng tay loại bỏ kiến ba khoang vì chất độc sẽ bám vào tay và gây bỏng da.
2. Làm sạch dịch tiết còn sót lại
- Người bệnh nên rửa vết thương liên tục với xà phòng với vòi nước sạch.
3. Ngăn ngừa nhiễm trùng
Tuyệt đối không gãi, sờ, chạm hoặc đắp lá vào vết thương. Nếu vết thương có dấu hiệu nhiễm trùng như: chảy mủ, sưng tấy… người bệnh nên đến chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da để bác sĩ khám và điều trị.
Khi đã xử lý xong vết thương, người bệnh nên điều trị vết thương bằng các cách sau:
4. Cách điều trị bằng thuốc bôi
- Khi đã làm sạch vùng da tổn thương, người bệnh có thể dùng các kem có khả năng làm dịu da như: calamine, camphor.
- Người bệnh có thể sử dụng kem bôi da chứa thành phần steroid giúp giảm viêm và thúc đẩy quá trình phục hồi.
5. Sử dụng thuốc uống
- Người bệnh có thể uống Histamin H1 nếu cảm thấy ngứa và khó chịu. Với mức độ nặng hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng, người bệnh có thể được kê toa sử dụng corticosteroid và kháng sinh.
Lưu ý: trước khi sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, người bệnh nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da và thực hiện đúng hướng dẫn.
Bên cạnh vấn đề “kiến ba khoang cắn có nguy hiểm không?”, nhiều người thắc mắc “dịch kiến ba khoang có để lại sẹo không?”. Nếu không xử lý kịp thời và điều trị đúng cách, vết thương dễ mưng mủ cũng như lở loét, khả năng để lại sẹo rất cao. Do đó, người bệnh không nên chủ quan khi dính dịch kiến ba khoang.
Cách diệt kiến ba khoang hiệu quả dễ áp dụng
Có nhiều cách diệt kiến ba khoang hiệu quả, dễ áp dụng, Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế khuyến cáo, nên thay đèn huỳnh quang bằng đèn ánh sáng vàng nếu kiến ba khoang xuất hiện vì loại kiến này rất thích ánh đèn huỳnh quang. Hạn chế đứng dưới bóng đèn sáng trong nhà nếu có kiến ba khoang xuất hiện, tránh và đứng xa khu vực có kiến.
Ngoài ra, ngăn kiến ba khoang vào nhà bằng những cách sau:
- Sử dụng lưới bao các cửa sổ và cửa ra vào, đóng cửa khi ra vào.
- Vệ sinh môi trường, phát quang bụi rậm, cây cỏ xung quanh nhà để hạn chế nơi trú ẩn cho kiến ba khoang.
- Mặc quần áo dài tay khi đi ra ngoài nhà, nhất là vùng gần đồng ruộng, khu dân cư nhiều ánh đèn, công trình xây dựng.
- Tắt bớt các bóng đèn không cần thiết.
- Trước khi ngủ cần quét lại nhà để làm sạch nền nhà và giăng mùng ngủ tránh côn trùng.
- Với mật độ kiến ba khoang nhiều, phun thuốc diệt kiến ba khoang tồn lưu trên vách tường trong và ngoài nhà để xua và diệt kiến.
Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM điều trị viêm da do kiến ba khoang an toàn, hiệu quả, không để lại sẹo sau điều trị, được thực hiện bởi các bác sĩ Chuyên khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da nhiều kinh nghiệm và chuyên môn cao.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Bài viết đã giải đáp vấn đề “kiến ba khoang cắn có nguy hiểm không?” và hướng dẫn một số cách điều trị khi dính dịch của kiến ba khoang. Mặc dù dịch của kiến ba khoang gây các triệu chứng khó chịu nhưng nếu xử lý và điều trị đúng cách, vết thương sẽ lành nhanh và không để lại sẹo.