Kiến ba khoang đốt (cắn) dễ gây bỏng da, viêm nhiễm, gây đau, thậm chí để lại sẹo thâm. Khi bị kiến ba khoang đốt, nhiều người nghĩ đến việc dùng thuốc bôi, nhưng điều này có thật sự hiệu quả và an toàn? Bác sĩ CKI Võ Thị Tường Duy, khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, Bệnh viện Đa khoa Tâm Anh TP.HCM có lời khuyên hữu ích về các loại thuốc bôi kiến ba khoang đốt được dùng trong điều trị.
Bị kiến ba khoang cắn có nguy hiểm không?
Tiếp xúc với dịch tiết hay bị kiến ba khoang cắn tuy không nguy hiểm tính mạng nhưng lại dễ bị viêm da, bỏng da, đau nhức,…. Trong trường hợp bị kiến ba khoang cắn gần mắt, độc tố pederin của kiến có thể làm tổn thương niêm mạc và ảnh hưởng thị lực.
Chỉ cần 1 lượng nhỏ độc tố pederin do kiến ba khoang tiết ra cũng đủ gây tổn thương cho vùng da tại chỗ và có thể lan rộng ra vùng da lân cận. Nguy hiểm hơn, độc tố này chẳng might kết hợp với vi khuẩn có sẵn trên da dễ khiến tổn thương lan rộng và dẫn đến nhiễm trùng.
Kiến ba khoang chủ yếu gây tổn thương da với triệu chứng điển hình là phồng rộp, xuất hiện mụn nước, mụn mủ, viêm đỏ da,… Nếu không được điều trị khắc phục bằng các loại thuốc bôi hoặc các phương pháp khắc phục khác, vết thương có thể lan rộng.
Viêm da do kiến ba khoang đốt có thể hình thành những tổn thương gần giống với sang thương do bệnh zona. Các vết phồng da xuất hiện sau khoảng 1 ngày tại nơi tiếp xúc, các tổn thương này thường hồi phục sau 1 tuần điều trị. Viêm da gây ra do nọc độc của kiến ba khoang nếu không điều trị sớm có thể để lại sẹo. (1)
Vết thương kiến ba khoang đốt có lây không?
Vết thương do kiến ba khoang đốt không lây từ người này sang người khác nhưng nọc độc của kiến có thể lan rộng sang các vùng da quanh vết cắn. Do đó, cần cẩn thận, không gãi mạnh lên vùng da bị kiến đốt, vì điều này có thể làm nọc độc của kiến lan rộng.
Pederin có trong nọc độc và dịch tiết của kiến ba khoang khi xâm nhập vào cơ thể sẽ kích hoạt phản ứng viêm tại chỗ, gây ngứa, rát, sưng đỏ do giãn mạch, phồng rộp, mụn nước, mụn mủ do bội nhiễm… Với cơ chế gây viêm tại chỗ của pederin sẽ không làm lây lan các triệu chứng kiến ba khoang cắn từ người này sang người khác.
Bị kiến ba khoang cắn bôi thuốc gì?
Bị kiến ba khoang cắn, có thể sử dụng các loại thuốc bôi có thành phần ức chế ảnh hưởng của pederin có trong dịch tiết của kiến. Các sản phẩm thuốc bôi kiến ba khoang đốt là những chế phẩm dược dùng ngoài da, giúp làm dịu da, ngăn phản ứng viêm, nhiễm trùng, ngứa rát, phồng rộp,… lan rộng sang các vùng da lân cận.
Một số nghiên cứu lâm sàng cho thấy, kháng viêm bôi tại chỗ có khả năng làm giảm triệu chứng sưng tấy, ngứa rát, phồng rộp,… mà kiến ba khoang để lại. Các loại kem dưỡng dịu nhẹ cũng có tác dụng làm dịu da, giảm phát ban, hạn chế tình trạng nhiễm trùng, bội nhiễm.
Một số trường hợp tổn thương diện tích da rộng hoặc có dấu hiệu nhiễm trùng, cần phối hợp điều trị với kháng sinh. Kháng sinh dạng bôi ngoài da có thể được chỉ định dùng trong các trường hợp bị nhiễm độc tố pederin mức độ trung bình đến nặng.
Các loại thuốc bôi kiến ba khoang cắn hiệu quả
1. Thuốc bôi kiến ba khoang cho trẻ sơ sinh
Trẻ sơ sinh có làn da vô cùng nhạy cảm, đề kháng yếu. Cho nên khi trẻ bị kiến ba khoang cắn, tuyệt đối không tự ý sử dụng các sản phẩm thuốc bôi điều trị lên da bé, điều này tiềm ẩn nguy cơ gây kích ứng, viêm nhiễm, làm vết thương lan rộng nhanh hơn.
Nếu trẻ sơ sinh bị kiến ba khoang đốt, cần đưa ngay đến cơ sở y tế, bác sĩ sẽ khám, đánh giá trình trạng vết đốt, chỉ định sử dụng các loại thuốc thoa ngoài da phù hợp. Không nên tự điều trị vết cắn của kiến ba khoang tại nhà với trẻ sơ sinh để tránh trường hợp viêm nặng, kích ứng da, nhiễm khuẩn, nhiễm trùng thứ phát, ổ viêm lan rộng,…. ảnh hưởng đến sức khỏe của trẻ.
2. Thuốc bôi kiến ba khoang cho bà bầu
Bất kỳ điều gì ảnh hưởng đến bà bầu, đặc biệt trong 3 tháng đầu thai kỳ đều ảnh hưởng đến thai nhi. Cho nên, khi sử dụng thuốc bôi kiến ba khoang đốt cho bà bầu cần thận trọng và nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
Tốt nhất, khi tiếp xúc với dịch tiết kiến ba khoang, bà bầu cần sơ cứu vết thương đúng cách, nhanh chóng rửa sạch vùng dính dịch tiết dưới vòi nước chảy liên tục cùng với xà phòng dịu nhẹ cho đến khi sạch dịch tiết. Bởi chất độc của kiến ba khoang có thể khiến bà bầu bị sưng tấy, phù nề, nổi mụn nước,… hoặc bội nhiễm, nhiễm trùng nghiêm trọng. Sau đó nhanh chóng đến các cơ sở y tế gần nhất để bác sĩ kiểm tra vết thương và có cách xử lý phù hợp.
3. Thuốc bôi cho các đối tượng còn lại
Với người trẻ em, người trưởng thành, người già,… khi bị kiến ba khoang cắn nên vệ sinh hoặc sát trùng vết thương bằng cồn 70 độ hoặc dung dịch sát khuẩn, để trung hòa độc tố. Sau đó sử dụng các loại thuốc bôi kiến ba khoang đốt để làm dịu vết thương.
Trường hợp tổn thương da mức độ trung bình, cần bắt đầu điều trị vết thương theo trình tự như sau:
- Đầu tiên làm dịu vết cắn bằng các dung dịch làm dịu da như xà phòng dịu nhẹ.
- Sau đó xác khuẩn bằng dịch hồ nước, betadine, milian,… để trung hòa độc tố pederin từ kiến ba khoang.
- Sử dụng các loại thuốc bôi, thuốc mỡ có thành phần chứa steroid hoặc kháng sinh tại chỗ lên vết cắn, giúp giảm viêm.
- Hỏi ý kiến bác sĩ Da liễu – Thẩm mỹ Da có nên sử dụng thêm thuốc histamin hoặc thuốc giảm đau nếu thấy ngứa rát, nóng ran như bị bỏng tại vùng da bị kiến ba khoang đốt.
Với trường hợp tổn thương nghiêm trọng hơn, bạn cần đến ngay cơ sở y tế để được bác sĩ chẩn đoán và khắc phục nhanh tình trạng tổn thương, không để chất độc lan rộng, ảnh hưởng đến các vùng da xung quanh. Bác sĩ có thể chỉ định sử dụng kháng sinh đường uống hoặc thuốc bôi để làm dịu vết thương. Tuyệt đối không tự ý mua và sử dụng các loại thuốc bôi kiến ba khoang không kê đơn, việc tự điều trị tại nhà tiềm ẩn nguy cơ biến chứng, vết thương lan rộng nhanh chóng, tăng nguy cơ nhiễm trùng, bội nhiễm,…
Lựa chọn thuốc bôi kiến ba khoang cắn như thế nào?
- Thành phần phù hợp: chọn các loại thuốc có thành phần chứa kháng viêm, kháng sinh… giúp làm dịu vết thương và ngăn bội nhiễm. Tốt nhất, bạn nên hỏi bác sĩ về các thành phần của thuốc trước khi sử dụng.
- Dạng bào chế: Các loại thuốc bôi dạng gel, kem, phù hợp sử dụng cho các trường hợp bị kiến ba khoang hoặc các côn trùng đốt, với ưu điểm thẩm thấu nhanh qua da, giúp làm dịu da nhanh chóng.
- Tình trạng vết đốt: Nếu vết đốt do kiến ba khoang gây ra có phản ứng nhẹ, không có dấu hiệu viêm hay bỏng da, bạn có thể tìm mua các loại thuốc bôi kiến ba khoang đốt tại các nhà thuốc và sử dụng theo tờ hướng dẫn. Nhưng nếu vết đốt có dấu hiệu viêm, nhiễm trùng, lan rộng, gây đau nhức,… cần đến cơ sở y tế để được bác sĩ chẩn đoán và điều trị, không tự ý điều trị tại nhà.
- Giá bán: Chọn sản phẩm có giá thành phù hợp với mức tài chính của bản thân.
Lưu ý khi dùng thuốc bôi kiến ba khoang đốt
- Không sử dụng thuốc bôi kiến ba khoang có thành phần chứa corticoid liều cao trong thời gian dài vì dễ gây tác dụng phụ.
- Giữ vùng da tổn thương khô thoáng, sạch sẽ, vệ sinh sát khuẩn ít nhất 2 lần/ngày.
- Cần vệ sinh vùng da bị tổn thương bằng nước sạch hoặc cồn 70 độ trước khi thoa thuốc.
- Cố gắng không làm các mụn nước do kiến ba khoang đốt vỡ ra, gây nhiễm trùng các vùng da lân cận.
- Sử dụng kem trị sẹo khi vết thương hồi phục.
- Không gãy hoặc cào mạnh lên vết thương vì dễ khiến độc tố pederin lan rộng và tác động tiêu cực lên da.
- Nếu thấy các triệu chứng không thuyên giảm sau khi sử dụng thuốc bôi kiến ba khoang đốt, bạn cần đến gặp bác sĩ Da liễu – Thẩm mỹ Da để được khám và lựa chọn loại thuốc bôi phù hợp.
Xem thêm : Cách xử lý khi bị kiến ba khoang đốt ngăn ngừa biến chứng nguy hiểm
Hướng dẫn phòng ngừa kiến ba khoang
- Ngăn kiến ba khoang xâm nhập: Lắp đặt lưới chống côn trùng cho cửa sổ, cửa ra vào và các khe hở trong nhà để ngăn kiến ba khoang bay vào. Đóng kín cửa chính, cửa sổ, đặc biệt vào buổi tối khi kiến ba khoang thường hoạt động mạnh. Buông rèm cửa để hạn chế ánh sáng từ trong nhà thu hút kiến ba khoang.
- Vệ sinh môi trường xung quanh: Thường xuyên cắt cỏ, dọn dẹp rác và các vật dụng không cần thiết xung quanh nhà, nơi kiến ba khoang có thể trú ẩn.
- Hạn chế ánh sáng vào ban đêm thu hút kiến: Tắt đèn không cần thiết trong nhà, đặc biệt đèn huỳnh quang có ánh sáng xanh, tím vì kiến ba khoang rất thích ánh sáng này. Sử dụng đèn có ánh sáng vàng để giảm thiểu thu hút kiến ba khoang.
- Bảo vệ bản thân trong mùa kiến ba khoang xuất hiện: Khi làm việc hoặc sinh hoạt ngoài trời vào buổi tối, hãy mặc quần áo dài tay để bảo vệ da khỏi tiếp xúc với kiến ba khoang. Luôn giữ quần áo, khăn mặt, chăn màn trước khi sử dụng.
- Phun thuốc diệt côn trùng định kỳ hoặc sử dụng tinh dầu như sả, bạc hà, oải hương,… có tác dụng đuổi côn trùng.
- Không nên đập kiến ba khoang trực tiếp bằng tay vì chất độc trong cơ thể chúng có thể gây bỏng da.
- Nếu bị kiến ba khoang cắn, hãy rửa sạch vùng da bị cắn bằng nước muối sinh lý hoặc xà phòng và theo dõi các triệu chứng. Nếu có dấu hiệu bất thường, hãy đến cơ sở y tế để được khám và điều trị kịp thời.
Điều trị khắc phục tình viêm da, nhiễm trùng, bội nhiễm, bỏng da, mụn nước,… do kiến ba khoang gây ra, bạn có thể đến khoa Da liễu – Thẩm mỹ Da, BVĐK Tâm Anh để được khám và điều trị nhanh các vấn đề về da khi bị kiến ba khoang đốt.
Gợi ý 8 cách diệt kiến ba khoang đơn giản hiệu quả có thể áp dụng ngay
Các loại thuốc bôi kiến ba khoang đốt được sử dụng để điều trị các vấn đề về da khi bị kiến ba khoang đốt. Nhưng bạn không nên tự ý mua và sử dụng thuốc bôi kiến ba khoang khi không có chỉ định của bác sĩ để tránh gây kích ứng, đặc biệt với các trường hợp nhiễm pederin trung bình và nặng.
HỆ THỐNG BỆNH VIỆN ĐA KHOA TÂM ANH
Hy vọng với những thông tin mà bài viết chia sẻ đã giúp bạn hiểu thêm về các loại thuốc bôi kiến ba khoang, các trường hợp nên sử dụng thuốc bôi, trường hợp cần đến cơ sở y tế. Trong mùa kiến ba khoang, cần lưu ý bảo vệ bản thân khỏi sự tấn công và độc tố pederin mà loài kiến này mang lại.